Ból brzucha, nudności i ogólne złe samopoczucie – to tylko jedne z wielu objawów, które towarzyszą nietolerancji pokarmowej. Schorzenie to nie jest zagrożeniem dla życia, ale może bardzo uprzykrzyć normalne funkcjonowanie. Jakie nietolerancje pokarmowe wyróżniamy? Jak z nimi walczyć?
Nietolerancje pokarmowe są często spotykanym schorzeniem. Szacuje się, że boryka się z nimi nawet 15-20% całej populacji światowej. Często powiązane są z różnymi zaburzeniami czynnościowymi przewodu pokarmowego – tj. zespół jelita drażliwego.
Czym jest nietolerancja pokarmowa?
Pojęcie nietolerancji pokarmowej często mylone jest z alergią. Nietolerancja to nieprawidłowa reakcja organizmu na spożycie żywności w ilości, która jest zwykle tolerowana przez ogół populacji. Jej objawy mogą wystąpić już po kilku minutach od zjedzenia danego pokarmu. Należą do nich m.in. wzdęcia, bóle głowy, biegunka oraz nudności. W proces ten nie jest zaangażowany układ odpornościowy, podczas gdy alergia pokarmowa jest powiązana z układem immunologicznym.
Przyczyn powstawania nietolerancji pokarmowych może być kilka:
- brak enzymów rozkładających węglowodany w jelitach (np. laktazy),
- zaburzenie prawidłowego funkcjonowania jelit na skutek różnych czynników środowiskowych (przetworzona żywność, przewlekły stres, leki),
- przewlekłe stany zapalne jelit.
Jak wykryć nietolerancję pokarmową?
Diagnostyka nietolerancji pokarmowych jest dość złożonym procesem, dlatego powinna być prowadzona pod okiem doświadczonego specjalisty – lekarza internisty lub gastroenterologa. Przede wszystkim lekarz powinien przeprowadzić szczegółowy wywiad, który umożliwi powiązanie występujących dolegliwości ze spożywanym pokarmem. W diagnostyce nietolerancji zwykle zalecana jest okresowa dieta eliminacyjna. Polega ona na usunięciu z jadłospisu na jakiś czas produktów powiązanych z objawami nietolerancji. Następnie są one pojedynczo włączane do diety. Jednocześnie monitoruje się ewentualne reakcje niepożądane występujące po ich spożyciu.
Najczęściej występujące nietolerancje pokarmowe
Nietolerancja laktozy
Laktoza to cukier mleczny. Znajduje się w mleku oraz w produktach mlecznych. Do prawidłowego trawienia i wchłaniania laktozy niezbędny jest odpowiedni enzym – laktaza. Kiedy w organizmie go brakuje, mamy do czynienia z nietolerancją laktozy.
Przy nietolerancji laktozy najczęściej pojawiają się takie objawy jak biegunka, ból brzucha, wzdęcia, gazy oraz nudności. Niepożądane reakcje pojawiają się zwykle od 30 minut do 2 godzin po spożyciu produktów zawierających laktozę.
Do diagnostyki tej dysfunkcji wykorzystuje się dietę eliminacyjną, testy oddechowe lub badania genetyczne.
Leczenie nietolerancji laktozy polega na stosowaniu specjalnej diety. Zaleca się w niej całkowitą eliminację bądź ograniczenie produktów zawierających laktozę. W niektórych przypadkach pomocne jest stosowanie preparatów zawierających farmakologiczne postacie laktazy.
Nietolerancja glutenu
Gluten jest białkiem znajdującym się w pszenicy, jęczmieniu i życie. Jego nietolerancja występuje pod trzema postaciami:
- nadwrażliwość na gluten bez celiakii,
- celiakia,
- alergia na pszenicę.
O nietolerancji mówimy wyłącznie w przypadku pierwszej z nich. Dwie pozostałe powiązane są z odpowiedzią układu immunologicznego, dlatego nie można nazywać ich nietolerancją.
Objawy nadwrażliwości na gluten to m.in. bóle brzucha, wzdęcia, biegunka lub zaparcia, bóle głowy, wysypka i zmęczenie.
Przy nietolerancji glutenu zaleca się dietę bezglutenową.
Nietolerancja FODMAP
Do FODMAP zaliczamy fermentujące oligo-, di- i monosacharydy oraz poliole. Są to krótkołańcuchowe węglowodany, które występują naturalnie w wielu produktach spożywczych. Niestety czasem organizm może mieć problem z ich trawieniem. Nietolerancję FODMAP często wiąże się z zespołem jelita drażliwego.
Główne objawy nietolerancji FODMAP to wzdęcia, biegunka/zaparcia, gazy i bóle brzucha.
Reasumując, powyższe przykłady to tylko jedne z wielu powszechnie występujących nietolerancji pokarmowych. Istnieje wiele innych produktów i dodatków do żywności, których niektórzy ludzie nie tolerują – tj. kofeina, histamina, fruktoza czy barwniki spożywcze. Najważniejsze to dokładnie obserwować swój organizm i jego reakcje. Jeśli po spożyciu niektórych produktów pojawiają się jakieś reakcje niepożądane, to problem warto skonsultować z lekarzem.
